Hoog // Diep: Flitsbezorging. In de Buurt maar niet van de Buurt.

Description

Flitsbezorging is een snel opkomend fenomeen in Nederland, mede geholpen door de coronacrisis. Verschillende steden leggen de bedrijven nu aan banden vanwege klachten over overlast, het effect ervan op het straatbeeld en verkeersgevaar. Nijmegen heeft dat op dit moment niet gedaan. Flitsbezorgdiensten voldoen aan een behoefte die duidelijk aanwezig is bij consumenten en ze zijn een oplossing voor wie het huis niet uit wilt of kan voor een snelle boodschap. ‘Je ziet een verschuiving van diensten, mensen gaan met een ander motief naar winkels toe dan vroeger.’

[...]

Hoewel de pandemie wel degelijk invloed heeft op de groei van (flits)bezorgdiensten, moeten we voor de wortels ervan verder terug, vertelt Harteveld. ‘Voor ons gevoel duiken diensten als flitsbezorging nu ineens op, maar feitelijk ontstond de trend van goederen en diensten online bestellen al heel voorzichtig in het midden van de jaren ‘80.’ Ook gingen mensen vanaf toen al telewerken. ‘En in de jaren daarna nam dat een vlucht, met als grootste aandrijver de COVID-crisis, dat heeft de boel in een stroomversnelling gebracht. Inmiddels bestelt bijna iedereen weleens iets online.’ Nu de pandemie over zijn hoogtepunt heen is, zullen mensen deels weer teruggaan naar kantoor en ook weer boodschappen gaan doen in fysieke winkels, zegt hij. ‘Maar we hebben het wel ontdekt. De digitale transitie die zich al die jaren heeft ontwikkeld, zorgt ervoor dat flitsbezorgers nu een plek hebben in de maatschappij.’

 

 

 

Clustering van diensten

 

In de coronacrisis heeft de bezorging van boodschappen dus een enorme vlucht genomen, zegt Harteveld. Albert Heijn experimenteert er wel al sinds 1987 mee, toen onder de naam James Telesuper. ‘Het heeft sindsdien al allerlei namen gehad,’ vertelt hij. Ook andere bedrijven bezorgen natuurlijk al heel lang thuis, met kledingwinkels als het grote voorbeeld. ‘Daar zie je de effecten al veel beter van, bijvoorbeeld leegstand in de binnensteden.’

 

 

Dark store in stadscentrum van Nijmegen | Foto door Anne Hopman

 

 

 

De vraag is volgens hem of dat erg is. ‘Je ziet een verschuiving van diensten, mensen gaan met een ander motief naar plekken toe dan vroeger. Een fysieke winkel heeft toegevoegde waarde als het meer aanbiedt dan alleen maar de goederen die mensen kopen. Winkels zoeken een toekomst in wat we hybridiseren noemen.’ Voorbeelden daarvan zijn winkels rond het station, zegt hij. ‘Ook daar zie je winkels gericht op snelheid; grap and go noemen we dat ook wel, vaak gericht op eten. Rondom het station zie je hoe voorzieningen mixen tot een nieuwe combinatie. Een mini-bibliotheek, met wifi en vergaderruimtes, en dichtbij een kinderdagverblijf… Er ontstaat een clustering van diensten. Je gaat naar de Albert Heijn, maar drinkt ook even een koffie. Of je hebt er een werkafspraak, maar kan ook even snel je boodschappen doen. Dat kan online natuurlijk allemaal niet.’ Mensen hebben volgens hem nog altijd behoefte aan contact met anderen op locaties als dit. ‘We zijn geen bits en bytes.’

 

 

 

Het fenomeen van flitsbezorging is dan ook niet alleen te zien in het licht van die digitale transitie. Er is ook iets anders gaande, zegt Harteveld, een sociale transitie. ‘Doordat mensen meer thuis zijn en minder op hun werk, afhankelijk van welk werk ze doen natuurlijk, voelen ze meer eigenaarschap over de ruimte rondom hun huis,’ vertelt hij. ‘Ze lunchen tussendoor buiten in de zon op de stoep of kinderen stoepkrijten voor het huis, mensen hebben meer contact met hun buren.’ In die trend van eigenaarschap krijgen mensen dus ineens distributiecentra en dark stores in hun wijk, zegt hij. ‘Dat levert frictie op. Gemeentes bekijken nu hoe dat moet worden gereguleerd. Het simpelste is het bestemmingsplan, maar het is nog best lastig om dit fenomeen goed in een juridische tekst te krijgen, omdat het zo nieuw is.’

 

 

 

‘Wat flitsbezorgers doen is dus deels heel modern, maar aan de andere kant ook alweer achterhaald, want ze behandelen alle steden en wijken hetzelfde: Snel en in de buurt, maar zeker niet van de buurt.’

 

 

 

De focus op de eigen wijk levert ook op dat ‘gewone’ supermarkten kijken wat in een bepaalde wijk goed verkoopt. Dit is iets dat flitsbezorging niet doet. ‘Deze bedrijven bieden een standaard aanbod voor dagelijkse boodschappen. Dat doen ze in alle wijken en in elke stad op dezelfde manier. De vraag is of je in elke wijk hetzelfde moet willen aanbieden of dat dit zich op een gegeven moment door ontwikkelt richting lokale ondernemers die lokale producten en goederen aanbiedt aan hun specifieke klanten met dezelfde thuisbezorgd-service binnen de buurt.’ Die trend ziet Harteveld al wel ontstaan. ‘Je hoeft niet meer naar het grote kantoor, niet langs de grote supermarkt. Dus wat flitsbezorgers doen is dus deels heel modern, maar aan de andere kant ook alweer achterhaald, want ze behandelen alle steden en wijken hetzelfde: Snel en in de buurt, maar zeker niet van de buurt.’ Volgens hem moeten we zien hoe steden hiermee omgaan in de toekomst. ‘Dat dit zich nog verder gaat ontwikkelen is zeker.’